Ο
Πανελλήνιος Γυμναστικός Σύλλογος είναι αθλητικό σωματείο μη κερδοσκοπικού
χαρακτήρα. Συστήθηκε το 1891 με σκοπό «τη διάδοση της γυμναστικής σε όλες τις
κοινωνικές τάξεις» και λειτουργεί μέχρι σήμερα με βάση τους ισχύοντες νόμους
που διέπουν τα αθλητικά σωματεία. Έχει αναδειχθεί πρωταθλητής Ελλάδας στα
περισσότερα αθλήματα. Αποκαλείται και ο σύλλογος των Ολυμπιονικών. Η έμπνευση
της ίδρυσης του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου, ανήκει στο δικηγόρο αλλά και
πτυχιούχο γυμναστή Νικόλαο Κοτσελόπουλο ο οποίος ως γενικός γραμματέας
θεμελίωσε τη λειτουργικότητα του συλλόγου. Πρώτος πρόεδρος του Π.Γ.Σ. ήταν
Ιωάννης Φωκιανός. Το Ιδρυτικό Καταστατικό του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου,
δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως (28 Ιουνίου 1891) με ημερομηνία
υπογραφής της έγκρισης από τον Γεώργιο Α΄ και τον τότε υπουργό των Εσωτερικών -
και πρωθυπουργό - Θεόδωρο Π. Δηλιγιάννη.
Το
μεγάλο ορόσημο στην πορεία του Πανελληνίου το 1893 ήταν η απόκτηση
Γυμναστηρίου. «Τα μέλη αυτού ηύξανον καταπληκτικώς, παρίστατο δε πλέον αναπόφευκτος
η ανάγκη της αποκτήσεως ιδίου Γυμναστηρίου και Καταστήματος. Αλλά το ζήτημα
τούτο ήν δυσκολώτατον απαιτούν μέγα χρηματικόν ποσόν ο δε σύλλογος ευρίσκετο εν
απορία. Της απορίας ταύτης απήλλαξεν ο φίλαθλος βασιλόπαις Γεώργιος, επίτιμος
πρόεδρος του Συλλόγου». Πρόσφερε ο Γεώργιος ένα μεγάλο οικόπεδο στη συμβολή
Πατησίων και λεωφόρου Αλεξάνδρας. Αλλά υπήρχε ανάγκη πολλών χρημάτων για την κατασκευή του γυμναστηρίου. Το ποσό
συγκεντρώθηκε με ομολογιακό δάνειο 15.000 και με προσφορές 5.000 δρχ. από τον
μεγάλο ευεργέτη Βορειοηπειρώτη Χρηστάκη Ζωγράφο - υπέρογκο ποσό για την εποχή –
500 δρχ. από τον σύμβουλο Νάσο Ζίνη και άλλες μικρότερες. Έτσι ο Πανελλήνιος «ετέλει
την μεν 7ην Ιανουαρίου του 1895 μεγαλοπρεπέστατα τα εγκαίνια του Γυμναστηρίου
αυτού εν συρροή απείρου εκλεκτού κόσμου, εκτιμώντος το εθνωφελές αυτού έργον
την δε 5ην Μαρτίου του αυτού έτους εν τη ευρυχώρω αιθούση της οπλομαχητικής
γενικήν συνέλευσιν εν τω ιδίω πλέον καταστήματι καθ' ην συζητείται ευρέως το
ζήτημα της τελέσεως των διεθνών Ολυμπιακών Αγώνων».
Ο
Ιωάννης Φωκιανός, ιδρυτής του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου, μαζί με αθλητές
στο Κεντρικό Γυμναστήριο το 1889.
Αθήνα, Αθλητικό Μουσείο ΟΝΑ Δήμου Αθηναίων.
Η Δόξα του αθλητισμού. Η ιστορία του ελληνικού αθλητισμού και οι διεθνείς του επιτυχίες, Δήμος Αθηναίων - Πολιτισμικός Οργανισμός, Αθήνα 2002, σ. 44-45, εικ. 38.
Αθήνα, Αθλητικό Μουσείο ΟΝΑ Δήμου Αθηναίων.
Η Δόξα του αθλητισμού. Η ιστορία του ελληνικού αθλητισμού και οι διεθνείς του επιτυχίες, Δήμος Αθηναίων - Πολιτισμικός Οργανισμός, Αθήνα 2002, σ. 44-45, εικ. 38.
Είναι γνωστή και ιστορικά καταξιωμένη η πρωταγωνιστική συμμετοχή του Πανελληνίου Γυμναστικού Συλλόγου στην όλη υπόθεση της αναβίωσης των Ολυμπιακών Αγώνων και της διεξαγωγής τους στην Αθήνα. Η πρόταση για την Αθήνα έγινε από τον αντιπρόσωπο του Πανελληνίου στο διεθνές συνέδριο του Παρισιού Δημήτριο Βικέλα (Ιούνιος 1894). Οι άνθρωποι του Συλλόγου μετείχαν στην όλη προετοιμασία των αγώνων, προεξάρχοντος του προέδρου Ιωάννου Φωκιανού, ο οποίος συνέταξε συνεργαζόμενος με άλλα στελέχη του Π.Γ.Σ., τους «Κανονισμούς» διαφόρων αγωνισμάτων. Ο Φωκιανός υπήρξε επίσης πρόεδρος της «Επιτροπείας Αθλημάτων και Γυμναστικής» καθώς και μέλος της «Επιτροπείας Παρασκευής Αθλητών» δηλαδή της Ολυμπιακής προετοιμασίας αθλητών.
Η πρώτη Διεθνής Ολυμπιακή
Επιτροπή. Στο μέσον ο πρόεδρός της Βικέλας και δεξιά του ο Pierre de Coubertin.
Σημαντικός
παράγοντας που φανερώνει το κύρος και την οργανωτικότητα του Πανελλήνιου
Γυμναστικού Συλλόγου είναι και η πολύπλευρη συμμετοχή. Τόσο οι αθλητές που
κέρδισαν μετάλλια όσο τα διοικητικά
στελέχη τα οποία προσφέραν μεγάλες υπηρεσίες στο διοργανωτικό τομέα και η κινητοποίηση των μελών - φιλάθλων του συλλόγου
που αποτελούσαν το πιο δραστήριο τμήμα του αθλητικού κόσμου της εποχής - στην
όλη διεξαγωγή και επιτυχία της πρώτης Ολυμπιάδας έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη
δομή του Συλλόγου αυτού.
Το
1924, η Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου, αποφάσισε να παραχωρήσει στον Πανελλήνιο
Γυμναστικό Σύλλογο τη χρήση 5,6 γειτονικών στρεμμάτων για να κατασκευαστούν
αθλητικές εγκαταστάσεις και για να απαλλοτριωθεί το οικόπεδο, δεσμεύοντάς τον
να μην πειράξει το πράσινο που υπάρχει στην έκταση αυτή. Πριν από την
παραχώρηση αυτής της έκτασης στον Πανελλήνιο Γυμναστικό Σύλλογο, εκεί
στεγαζόταν η Ιππευτική Σχολή (πυρπολήθηκε το 1944 στα Δεκεμβριανά) και οι
Στρατώνες του Όθωνα.
Στο
βορειοδυτικό τμήμα του Πεδίου του Άρεως στη συμβολή των οδών Κοδριγκτώνος
(προέκταση της Ευελπίδων) και Μαυρομματαίων βρισκόταν το ανοικτό γήπεδο του
Π.Γ.Σ. Από το 1970 στο σημείο αυτό ανεγέρθηκε κλειστό γυμναστήριο, στο οποίο
στεγάζονται τα τμήματα μπάσκετ, βόλεϊ και χάντμπολ του Πανελληνίου. Σήμερα ο
Πανελλήνιος συντηρεί τριάντα τμήματα αθλητικών δραστηριοτήτων με 3.844
εγγεγραμμένα αθλούμενα άτομα νεαρής ηλικίας, εκ των οποίων τα 2.953 άτομα (77%)
αθλούνται στις ακαδημίες των αθλημάτων (νεαρά άτομα ηλικίας κάτω των 16
χρόνων). Καθημερινά αθλούνται στις εγκαταστάσεις του πάνω από 2.000 Αθηναίοι
νέοι-ες της περιοχής και ευρύτερα, και απασχολούνται περίπου 100 άτομα
(εργαζόμενοι, προπονητές κ.λπ.). Ο Πανελλήνιιος εξακολουθεί να πρωταγωνιστεί σε
πολλά αθλήματα. Ήταν πρώτος στην αξιολόγηση του ΣΕΓΑΣ για το 2013. Στην ξιφασκία ο Πανελλήνιος Γ.Σ. αναδεικνύεται
επί 19 συνεχόμενα χρόνια πρωταθλητής Ελλάδας στη γενική βαθμολογία και των
τριών όπλων (σπάθη, ξίφος μονομαχίας και ξίφος ασκήσεως.)
Τα
τελευταία χρόνια ο Πανελλήνιος Γ.Σ. βρέθηκε σε δικαστική διαμάχη με την Επιτροπή
Αγώνα για την Προστασία του Πεδίου του Άρεως λόγω διαφόρων παράνομων κτισμάτων που
κτίστηκαν χωρίς άδεια. Κατ΄άλλους θεωρείται αναγκαιότητα να υπάρχουν οι εγκαταταστάσεις, γεγονός το οποίο καταγράφηκε κατά τη
διαδικασία της διαβούλευσης, που προηγήθηκε της νομιμοποίησης των κτισμάτων
χωρίς οικοδομική άδεια, όπου περισσότεροι από 40 φορείς (τοπικοί σύλλογοι
Κυψέλης, ΕΟΕ, Δήμος Αθηναίων, Οργανισμός Αθήνας, ΤΕΕ, Αθλητικές Ομοσπονδίες
κ.λπ.), καθώς και 4.500 γονείς (με υπογραφές), ζητούσαν τη διατήρηση των
εγκαταστάσεων του ΠΓΣ.
ΠΗΓΕΣ
Λαζαρίδης,
Μ., Η αλήθεια για τον Π.Γ.Σ. (εφημ.
Αυγή (26/10.2014)
Παυλόπουλος,
Δ., Το Πεδίον του Άρεως (Επτά Ημέρες, Η
Καθημερινή, 23/2/2003. "Η Κυψέλη")
Γιοχάλας, Θ.,
Καφετζάκη, Τ., Αθήνα. Ιχνηλατώντας την πόλη με οδηγό την ιστορία και τη λογοτεχνία,
Αθήνα, 2012, Εστία