Τίτλος έργου: Νικηταράς
Θέση: Πεδίον του Άρεως, Λεωφόρος Ηρώων
Έτος
Κατασκευής: 1937
Υλικό
Κατασκευής: Μάρμαρο
Καλλιτέχνης: Γρηγόριος Ζευγώλης
Ο Νικήτας Σταματελόπουλος ή Νικηταράς, (1781-1849) γεννήθηκε στο χωριό Τουρκολέκα (κοντά στη
Μεγαλόπολη). Ο Νικηταράς μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία και το 1821 μαζί με άλλους
οπλαρχηγούς απελευθέρωσαν την Καλαμάτα και την Τρίπολη. Ακολούθησε η νίκη στα
Δολιανά. Πήρε μέρος στην πολιορκία του Ναυπλίου και στη μάχη της Στυλίδας. Σημαντική
ήταν η νίκη που πέτυχε στα Δερβενάκια. Στην εμφύλια διαμάχη μετά την Επανάσταση
προσπάθησε να παραμείνει αμέτοχος και υποστήριξε με θέρμη τον Καποδίστρια ο
οποίος τον έκανε υπασπιστή του. Θεωρήθηκε υποκινητής εξεγέρσεων και συνελήφθη.
Παρά την αθώωσή του από δικαστήριο, με εντολή του Όθωνα παρέμεινε φυλακισμένος
στην Αίγινα. Αν και του παραχωρήθηκε σύνταξη, τα χρέη του ήσαν υπέρογκα και για
αυτό το λόγο δημεύθηκε η περιουσία του.
Γρηγόριος Ζευγώλης (1886 Αθήνα - 1950 Αθήνα)
Σπούδασε στο Σχολείον των
Τεχνών (1903-1908) ζωγραφική και γλυπτική με τον Νικηφόρο Λύτρα, τον Γεώργιο
Ροϊλό και τον Γεώργιο Βρούτο. Συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, αρχικά στην
Ακαδημία Ζυλιάν κοντά στον Ραούλ Βερλέ και τον Πωλ Μαξιμιλιέν Λαντόβσκι και
κατόπιν στη Σχολή Καλών Τεχνών, στο εργαστήριο του Ζυλ-Φελίξ Κουτάν. Το 1911
επέστρεψε στην Αθήνα και άνοιξε εργαστήριο μαζί με τον Νικόλαο Λύτρα.
Η εκθεσιακή του δραστηριότητα
περιλαμβάνει συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις, κυρίως του Συλλόγου Ελλήνων
Καλλιτεχνών και της «Ομάδας Τέχνη», σε Πανελλήνιες, ενώ το 1934 έλαβε μέρος στη
Μπιενάλε της Βενετίας.
Στο έργο του, που περιλαμβάνει
ένα σημαντικό αριθμό ηρώων, προτομές, ανάγλυφα και συνθέσεις ελεύθερης
έμπνευσης, συνδύασε την ακαδημαϊκή του παιδεία με στοιχεία της γλυπτικής του
Ροντέν, αφενός ως προς τη δραματοποίηση του περιεχομένου κυρίως στα ηρώα, και
αφετέρου στο επίπεδο της ρευστής, ιμπρεσιονιστικής απόδοσης, ενώ ορισμένες
συνθέσεις του διακρίνονται από μια διακοσμητική χάρη.
